Lý lịch tư pháp tại Việt Nam

Lý lịch tư pháp là một loại giấy tờ quan trọng, được sử dụng rộng rãi trong nhiều thủ tục hành chính tại Việt Nam như xin việc làm, xin giấy phép lao động, du học, nhập quốc tịch, hoặc các thủ tục liên quan đến xuất nhập cảnh.

Đây là văn bản do cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp cấp, nhằm chứng minh một cá nhân có hoặc không có án tích, có bị cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập, hoặc quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã hay không. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về quy trình đăng ký lý lịch tư pháp tại Việt Nam, từ các loại phiếu lý lịch tư pháp, đối tượng được cấp, đến các bước thực hiện và những lưu ý quan trọng.

Lý lịch tư pháp là gì?

Theo Khoản 1 Điều 2 Luật Lý lịch tư pháp số 28/2009/QH12, lý lịch tư pháp được định nghĩa là thông tin về án tích của một cá nhân bị kết án bằng bản án, quyết định hình sự của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, tình trạng thi hành án, và các thông tin liên quan đến việc cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập, hoặc quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã trong trường hợp doanh nghiệp hoặc hợp tác xã bị Tòa án tuyên bố phá sản.

Phiếu lý lịch tư pháp là văn bản chính thức ghi nhận các thông tin này, được cấp bởi Công an tỉnh/thành phố.

Lý lịch tư pháp có 2 loại chính, phục vụ các mục đích khác nhau:

• Phiếu lý lịch tư pháp số 1: Được cấp cho cá nhân (công dân Việt Nam hoặc người nước ngoài đã/đang cư trú tại Việt Nam) hoặc cơ quan, tổ chức để phục vụ công tác quản lý nhân sự, đăng ký kinh doanh, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã. Phiếu này thường được yêu cầu trong các trường hợp như xin việc, xin giấy phép lao động, hoặc bổ sung hồ sơ hành chính.
• Phiếu lý lịch tư pháp số 2: Được cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng (Công an, Viện kiểm sát, Tòa án) để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử, hoặc cấp theo yêu cầu của cá nhân để biết nội dung lý lịch tư pháp của mình. Phiếu này thường cần thiết trong các hồ sơ định cư, xin visa hôn phu/thê, hoặc nhận con nuôi ở nước ngoài.

Lý lịch tư pháp được thực hiện dựa trên Luật Lý lịch tư pháp số 28/2009/QH12 và Thông tư 244/2016/TT-BTC.

Đối tượng được cấp lý lịch tư pháp

Theo quy định pháp luật Việt Nam, các đối tượng sau có quyền yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp:

• Công dân Việt Nam: Bao gồm người đang thường trú, tạm trú tại Việt Nam hoặc đang cư trú ở nước ngoài.
• Người nước ngoài: Đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam, có nhu cầu chứng minh tình trạng án tích trong thời gian lưu trú tại Việt Nam.
• Cơ quan tiến hành tố tụng: Công an, Viện kiểm sát, Tòa án có quyền yêu cầu cấp phiếu để phục vụ điều tra, truy tố, xét xử.
• Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội: Yêu cầu cấp phiếu để quản lý nhân sự, đăng ký kinh doanh, hoặc quản lý doanh nghiệp.

Nơi đăng ký lý lịch tư pháp

Nơi nộp hồ sơ phụ thuộc vào tình trạng cư trú của người yêu cầu:

• Công dân Việt Nam:
  • Công dân Việt Nam nộp tại Công an nơi người đó thường trú.
  • Trường hợp không có nơi thường trú thì nộp tại Công an nơi người đó tạm trú.
  • Trường hợp cư trú ở nước ngoài thì nộp tại Công an nơi cư trú trước khi xuất cảnh. 
• Người nước ngoài:
  • Người nước ngoài cư trú tại Việt Nam thì nộp tại Công an nơi người đó cư trú.

Tra cứu danh sách Công An tỉnh/thành phố tại đây.

Hồ sơ cần chuẩn bị

Để xin cấp phiếu lý lịch tư pháp, người yêu cầu cần chuẩn bị các giấy tờ sau:

• Tờ khai yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp: Theo mẫu do Bộ Công An quy định, có thể tải trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc tại Công An.
• Bản sao giấy tờ tùy thân:
  • Đối với công dân Việt Nam: Chứng minh nhân dân, Căn cước công dân, hoặc Hộ chiếu (bản sao có chứng thực).
  • Đối với người nước ngoài: Hộ chiếu, giấy tờ chứng minh cư trú hợp pháp tại Việt Nam (visa, thẻ tạm trú).
• Giấy ủy quyền (nếu ủy quyền cho người khác nộp hồ sơ): Phải được chứng thực tại cơ quan có thẩm quyền (Đại sứ quán/Lãnh sự quán nếu ở nước ngoài, hoặc cơ quan công chứng tại Việt Nam).
• Giấy tờ chứng minh nơi cư trú trước khi xuất cảnh (đối với công dân Việt Nam ở nước ngoài, nếu nộp trước ngày 01/07/2021): Bản sao công chứng sổ hộ khẩu hoặc giấy xác nhận cư trú.

Lưu ý: Hồ sơ cần được chuẩn bị đầy đủ và chính xác để tránh việc bổ sung hoặc từ chối xử lý.

Hình thức nộp hồ sơ

Người yêu cầu có thể nộp hồ sơ theo một trong các cách sau:

• Nộp trực tiếp: Tại Công an tỉnh thành phố.
• Nộp qua bưu điện: Gửi hồ sơ đến cơ quan có thẩm quyền qua dịch vụ bưu chính.
• Nộp trực tuyến: Qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia (dichvucong.gov.vn) hoặc Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của Bộ Công An (lltptructuyen.moj.gov.vn). Để nộp trực tuyến, người yêu cầu cần có tài khoản định danh điện tử mức độ 2 trên ứng dụng VNeID.

Quy trình nộp trực tuyến bao gồm các bước cơ bản:

1. Truy cập Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc trang web của Bộ Công An.
2. Đăng nhập bằng tài khoản định danh điện tử mức độ 2.
3. Chọn thủ tục “Cấp phiếu lý lịch tư pháp” và điền thông tin vào tờ khai điện tử.
4. Tải lên các tài liệu cần thiết (bản scan giấy tờ tùy thân, giấy ủy quyền nếu có).
5. Xác nhận thông tin và nộp hồ sơ.
6. Thanh toán phí trực tuyến qua tài khoản ngân hàng hoặc các cổng thanh toán được tích hợp.
7. Theo dõi tiến trình xử lý hồ sơ và nhận kết quả qua bưu điện, email, hoặc bản điện tử trên hệ thống.

Phí cấp lý lịch tư pháp

Phí cấp phiếu lý lịch tư pháp được quy định tại Thông tư 244/2016/TT-BTC, cụ thể:

• Phí thông thường: 200.000 đồng/lần/người.
• Phí ưu đãi: 100.000 đồng/lần/người đối với sinh viên, người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ (cha mẹ, vợ/chồng, con, người nuôi dưỡng liệt sĩ).
• Phí bổ sung: Nếu yêu cầu cấp trên 2 phiếu trong một lần, từ phiếu thứ 3 trở đi thu thêm 5.000 đồng/phiếu.
• Miễn phí: Trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, người cư trú tại các xã đặc biệt khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa.

Phí có thể được nộp trực tiếp tại cơ quan cấp, qua tài khoản ngân hàng của Bộ Công An, hoặc qua dịch vụ bưu chính.

Thời gian xử lý

Thời gian xử lý hồ sơ được quy định tại Luật Lý lịch tư pháp 2009:

• Thông thường: Không quá 10 ngày làm việc kể từ khi nhận được hồ sơ hợp lệ.
• Trường hợp phức tạp: Không quá 15 ngày nếu người yêu cầu đã cư trú ở nhiều nơi, có thời gian cư trú ở nước ngoài, hoặc cần xác minh về điều kiện xóa án tích.

Kết quả có thể được nhận trực tiếp tại nơi nộp hồ sơ, qua bưu điện, hoặc bản điện tử qua hệ thống trực tuyến.

Các vấn đề cần lưu ý

Để quá trình đăng ký lý lịch tư pháp diễn ra thuận lợi, người yêu cầu cần lưu ý:

• Kiểm tra thông tin kỹ lưỡng: Đảm bảo thông tin trong tờ khai và các giấy tờ kèm theo chính xác, tránh sai sót dẫn đến từ chối xử lý.
• Thời hạn phiếu lý lịch tư pháp: Tuy pháp luật không quy định thời hạn hiệu lực chung, nhưng một số cơ quan (như Sở Lao động – Thương binh và Xã hội) yêu cầu phiếu phải được cấp trong vòng 6 tháng tính từ ngày nộp hồ sơ.
• Ủy quyền hợp lệ: Giấy ủy quyền cần được chứng thực đúng quy định. Lưu ý, phiếu lý lịch tư pháp số 2 không được ủy quyền, trừ trường hợp người yêu cầu là trẻ em hoặc người mất năng lực hành vi dân sự.
• Dịch thuật và hợp pháp hóa: Nếu sử dụng phiếu lý lịch tư pháp ở nước ngoài, cần dịch thuật công chứng và hợp pháp hóa lãnh sự tại Đại sứ quán/Lãnh sự quán hoặc cơ quan có thẩm quyền.
• Sử dụng dịch vụ hỗ trợ: Nếu không có thời gian hoặc gặp khó khăn trong việc chuẩn bị hồ sơ, người yêu cầu có thể liên hệ với Prosperous Living Investment để hỗ trợ thực hiện.

Lợi ích khi đăng ký trực tuyến

Việc đăng ký trực tuyến mang lại nhiều lợi ích:

• Tiết kiệm thời gian và chi phí: Người yêu cầu không cần đến trực tiếp cơ quan cấp, giảm chi phí đi lại.
• Thuận tiện cho người ở xa: Đặc biệt hữu ích với công dân Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài đã rời Việt Nam.
• Giảm áp lực cho cơ quan tư pháp: Hệ thống trực tuyến giúp giảm lượng người đến nộp hồ sơ trực tiếp, tăng hiệu quả xử lý.

Tuy nhiên, cần lưu ý một số hạn chế như yêu cầu tài khoản định danh điện tử mức độ 2, hoặc việc kiểm tra chữ ký số có thể gây chậm trễ nếu không đúng quy định.

Kết Luận

Đăng ký lý lịch tư pháp tại Việt Nam là một thủ tục hành chính quan trọng, đóng vai trò then chốt trong nhiều hoạt động cá nhân và tổ chức. Với sự hỗ trợ của Cổng Dịch vụ công Quốc gia và các hệ thống trực tuyến, quy trình này ngày càng trở nên tiện lợi và hiệu quả. Tuy nhiên, để đảm bảo thành công, người yêu cầu cần nắm rõ các quy định về hồ sơ, phí, và thời gian xử lý, đồng thời kiểm tra kỹ lưỡng thông tin trước khi nộp.

Trong trường hợp phức tạp, việc tìm đến sự hỗ trợ từ luật sư hoặc các đơn vị dịch vụ chuyên nghiệp sẽ giúp tiết kiệm thời gian và tránh rủi ro không đáng có.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cái nhìn toàn diện về quy trình đăng ký lý lịch tư pháp tại Việt Nam, giúp bạn thực hiện thủ tục một cách dễ dàng và nhanh chóng!